Aslında hafta başına kadar işadamı kimliğinden hemen hemen kimsenin haberi yoktu. İngiliz edebiyatının temel taşlarından, insanoğlunun fıtratını en iyi biçimde yansıtan eserlerin yazarı William Shakespeare’den bahsediyorum.
Doğum tarihi net olarak bilinmese de vaftiz olduğu tarih olan 1564 ile 1616 yılları arasında “yaşamış”, yazdıklarıyla edebiyat ve tiyatro tarihini derinden etkilemiş, eserleri tüm sanat dallarında yorumlarmış ve tüm büyük dillere çevrilmiş William Shakespeare…
18 yaşında evlenen ve üç çocuğu olan Shakespeare, yazarlık ve aktörlüğünün yanında kariyeri boyunca işlettiği Kralın Adamları adlı bir tiyatro şirketinin de patronuydu. Yaşadığı dönem boyunca ünlü bir tiyatro ünlüsü olmasına rağmen asıl parlaması 19. yüzyılda gerçekleşir. George Bernard Shaw’ın “Bardolatry” (Shakespeare hayranlığı) olarak nitelendirdiği dönem bu yüzyılda başlar. Hayranlık derken “fun” gibi bir şeyden bahsedilmiyor. Shakespeare’in o dönem bilinen adlarından biri olan “Bard” ve Yunanca ibadet anlamına gelen “latria” kelimelerinden oluşmuş Bardolatry, hayranlığın boyutuyla ilgili bilgi verebilir.
Aslında bugün de sanat çevrelerinde haklı ve büyük bir hayranlık beslenen William Shakespeare’in ortaya çıkan yeni özelliği onunla ilgili düşünceleri ve hisleri etkileyebilecek gibi görünüyor. Bu büyük yazarın tiyatro işletmecisi olduğu ve bu yönüyle bir işadamı olduğu biliniyordu. Ancak Galler Aberystwyth Üniversitesi öğretim üyelerinden Dr. Jayne Elisabeth Archer ve iki arkadaşının yaptığı arşiv incelemeleri Shakespeare’in işadamlığı hakkında yeni bazı bilgilere ulaşılmasını sağladı.
Bu bilgilerden hareketle oluşturdukları tezlerini Mayıs ayında Galler’de gerçekleşecek bir edebiyat festivalinde sunacak akademisyenler kısaca şunu söylüyorlar:
Shakespeare, 15 yıl süresince komşularına ve yerel tüccarlara şişirilmiş fiyatlara satabilmek için tahıl, malt ve arpa satın alarak stoklamış. Ürünler için kendisine tam ödeme yapamayacak (ya da yapmayacak) kişilerin peşine düşmüş ve kazançlarını borç para verme işinde kullanmış. Ayrıca devlet yetkilileri vergi kaçakçılığı yüzünden Shakespeare’i takibe almış ve 1598 yılında kıtlık sırasında tahıl istiflemekten hakkında kovuşturma açılmış.
Bu kadar kısa bir paragrafa sıkışmış birbirinden kötü birçok sıfat: Stokçu, karaborsacı, tefeci ve vergi kaçakçısı. Üstelik en acımasızından… Çünkü o dönem Avrupa’da “Küçük Buz Devri” olarak bilinen ve tarımsal verimin düştüğü, açlıktan ölümlerin olduğu yıllar…
Eğer bulunan kayıtlar farklı birine ait değilse ve doğrulanırsa söylenecek tek söz kalıyor:
William Shakespeare iyi bir edebiyatçı ama kötü bir işadamıymış…
